سجاده فرش - فرش سجاده
در میان فرش‌های اسلامی سجاده فرش بیانگر یک سبک بسیار خاص در جهان فرش است. از نظر فنی هر قالی یا قالیچه می‌تواند با هدف نماز خواندن استفاده شود که از اینرو هر فرش کوچک می‌تواند یک فرش نماز یا فرش سجاده قلمداد شود.
با این حال، به نظر می‌رسد سجاده فرش به عنوان یک نوع خاص یا سبک خاصی در طول تاریخ طراحی فرش اسلامی پدیدار گشته است. آنچه که فرش سجاده را از لحاظ شکل و قالب متمایز می‌کند، استفاده از یک درگاه طاقی، با نقش و نگار طاقچه و موضوع "محراب" است.
در واقع بافت این فرش‌های ویژه برای خواندن نماز را می‌توان به عنوان یک نمونه‌ی بارز از جنبه‌های عبادت در هنر اسلامی قلمداد کرد.
انواع طرح‌های فرش سجاده
طرح‌های فرش سجاده‌ای را می‌توان به سه قسمت عمده تقسیم بندی کرد:
1. سجاده فرش محرابی
2. فرش سجاده تشریفاتی
3. فرش سجاده‌ای یکپارچه
سجاده فرش محرابی:
می‌توان گفت که پرفروشترین و محبوب ترین نوع فرش برای مسجد، سجاده فرش محرابی است.
در این نوع قالی همواره یک طاق محراب به کار می‌رود و این قوس محراب توسط ستون‌هایی احاطه گردیده که در اطراف آن نیز، اشکال هندسی و گل و بوته به شکل خلاقانه‌ای منقوش گردیده است.
چه قبله متمایل باشد و چه مستقیم، فرش محرابی باید کاملا رو به روی قبله نصب شود. این نوع فرش سجاده‌ای را به دو صورت موازی و یا شطرنجی می‌توان نصب و اجرا کرد.
فرش سجاده تشریفاتی:
سجاده فرش تشریفاتی فاقد هر گونه طرح محراب می‌باشد و به صورت رول بافته می‌شود؛ به طور معمول در قسمت بالای فرش تشریفاتی مسجد یک حاشیه به منظور قرار گرفتن مهر نمازگزار وجود دارد.
به طور کلی می‌توان گفت که فرش سجاده تشریفاتی در مقایسه با فرش محرابی از پرتی کمتری برخوردار است و همچنین نیاز نیست که کاملا رو به روی قبله پهن شود و همیشه به صورت مستقیم نصب می‌شود.
نقش مایه‌ی اصلی فرش تشریفاتی معمولا گل و بوته و همچنین اشکال هندسی می‌باشد.
فرش‌های سجاده‌ای یکپارچه از چند فرش که توسط رفوگر به هم چسبیده و منسجم می‌شوند، تشکیل می‌گردد.
پس از بافت این نوع فرش سجاده، نوبت به انتقال فرش‌ها به محل مورد نظر است که باید توسط رفوگران خبره و حرفه‌ای تکه‌های قالی در جای خود قرار گرفته و به شیوه‌‌ی خاصی به یکدیگر متصل شوند به طوریکه هیچ گونه اثری از محل اتصال قطعات فرش برجای نماند.
به چند دلیل از این نوع فرش‌ها کمتر در مساجد استفاده می‌شود:
- حمل و جابه جایی سخت
- شستشوی مشکل
- هزینه‌ی بالا
به چه دلیل از سجاده فرش استفاده می‌کنیم؟
زمانی که نمازگزاران مشغول به خواندن نماز در مسجد، نمازخانه و یا سایر اماکن متبرکه هستند، نیاز به یک محیط تکرار شونده و یکدست هست تا نمازگزاران به صورت نمادین در فضایی هماهنگ و به تقلید از یکدیگر به سوی قبله بایستند و اینچنین آن‌ها را از دنیای مادی بیرون برای ارتباط با پروردگار بی همتا جدا کند. در واقع سجاده فرش پهن شده در مساجد و نمازخانه‌ها، این نیاز مسلمانان را کاملا برآورده می‌کند.
مسجد همیشه به گونه‌ای ساخته می‌شود که طاق محراب آن به جهت قبله یا همان سمت مکه باشد؛ مکه (واقع در عربستان) شهری مقدس برای همه‌ی مسلمانان است که قبله گاه اصلی آن‌ها یعنی کعبه در آن واقع گردیده است.
محراب نقش شده و بافته شده بر سجاده فرش به معنای دروازه‌ی الهی است؛ می‌توان گفت قسمت پایینی نقش محراب در فرش سجاده، نمادی از دنیای مادی و زمینی است و همچنین قسمت بالایی قوس منقوش در محراب سجاده فرش نمادی از دنیای روحانی و آسمانی است؛ که در واقع این دروازه‌ی الهی مومنان را از دنیای فناپذیر زمینی به دنیای آسمانی و لایتنازل الهی منتقل می‌کند.
فرش محرابی باید به سمت قبله پهن گردد تا بدین ترتیب، عبادت کننده روبروی خانه‌ی خدا قرار گیرد و متقاعد شود که نماز او در پیشگاه خداوند شنیده خواهد شد.
چرا باید از سجاده فرش استفاده کنیم؟
- فرش سجاده با دارا بودن طرح یکدست و یکپارچه‌ی خود علاوه بر زیبایی که به فضای مسجد می‌بخشد، تشخیص قبله را برای نمازگزاران ساده می‌کند و همچنین نظم و هماهنگی خاصی به صف‌های نماز می‌بخشد.
- از آنجاییکه سجاده فرش به سفارش بافته می‌شود، معمولا مناسب با متراژ مسجد و یا نمازخانه تولید می‌گردد که کاملا مکان متبرکه را پوشش می‌دهد و هیچگونه فضای خالی را باقی نمی‌گذارد.
- فرش محرابی دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی است که می‌توانید با توجه به نمای داخلی مسجد، فرش سجاده‌ای مناسب را انتخاب کنید.
- علاوه بر نصب راحت و همچنین شستشوی آسان، در صورت هر گونه آسیب، فقط کافیست که یک سجاده فرش ترمیم و یا تعویض گردد.
ابعاد فرش سجاده استاندارد چند سانتیمتر است؟
ابعاد سجاده فرش به صورت رول چند سانتی متر است؟
عرض فرش سجاده محرابی و تشریفاتی در حالت رول، به صورت ثابت و 125 سانتی متر است در حالی که طول آن به متراژ مسجد (از دیوار تا دیوار) مورد نظر بستگی دارد و معمولا به سفارش مشتری یا مقدار مورد نیاز مسجد بافته می‌شود.
ابعاد یک فرش سجاده به صورت تک محرابی چند سانتی متر است؟
اندازه‌ی یک سجاده فرش (به صورت تک محرابی) دارای طول ثابت 125 سانتی متر و همچنین دارای عرض ثابت 63.5 سانتی متر می‌باشد.
شایان ذکر است که این ابعاد هم در فرش محرابی و هم در فرش تشریفاتی یکسان است.
شانه و تراکم در سجاده فرش به چه معناست؟
چگونه تعداد شانه در سجاده فرش را تشخیص دهیم؟
به طور کلی تعداد گره‌های در عرض فرش سجاده را شانه می‌گویند. به عنوان مثال در یک فرش سجاده‌ای 700 شانه، یعنی در هر متر از عرض آن 700 گره بافته شده است.
حال برای اینکه خود شما تشخیص بدهید که فرشتان چند شانه است، باید تعداد گره در عرض سجاده فرش (از پشت قالی) را بشمارید؛ پس برای تشخیص تعداد شانه‌ی دقیق، می‌توانید یک خط کش بردارید و 1 متر از عرض فرش را انتخاب کنید و تعداد گره یا ردیف آن را بشمارید؛
به طور مثال برای فرش 1000 شانه باید 1000 گره در یک متر عرض وجود داشته باشد (یا به صورت ساده تر می‌توانید فقط تعداد گره‌ی 1 سانتیمتر از عرض قالی را بشمارید که در این صورت باید دارای 10 گره باشد.)
چگونه رنج تراکم در فرش سجاده را تشخیص دهیم؟
به طور کلی به تعداد گره‌های موجود در طول سجاده فرش، تراکم گفته می‌شود. به عنوان مثال در یک فرش سجاده‌ای با تراکم 3600، یعنی در هر متر از طول آن، تعداد 3600 پود وجود دارد.
حالا برای اینکه خودتان تشخیص بدهید که فرشتان دارای چه تراکمی است، باید تعداد پود در طول فرش سجاده (از پشت قالی) را بشمارید؛ پس برای تشخیص رنج تراکمی دقیق، می‌توانید یک خط کش بردارید و 1 متر از طول قالی را انتخاب کنید و تعداد پود آن را بشمارید.
به طور مثال برای یک قالی با تراکم 3000 باید 3000 پود در یک متر طول وجود داشته باشد (یا به صورت ساده تر می‌توانید فقط تعداد پود در 1 سانتیمتر از طول فرش را بشمارید که در این صورت باید دارای 30 پود باشد.)
منظور از نصب فرش سجاده چیست؟
منظور از نصب سجاده فرش همان برش، دور دوزی و زیگزاگ رول فرش سجاده در مکان متبرکه می‌باشد.
از آنجایی که فرش‌های محرابی مساجد و نمازخانه‌ها به صورت رولی و با عرض 125 سانتیمتر تولید می‌شوند، باید فرش‌ها در مساجدی که دارای قبله‌ی متمایل هستند کاملا به سمت قبله پهن شوند و جاهایی از فرش سجاده که به ستون برخورد می‌کند، برش و دوردوزی شود تا بعدها به فرش آسیبی نرسد.
نحوه‌ی چیدن ردیف سجاده فرش‌ها و یا رول فرش‌های محرابی، می‌تواند بسته به سلیقه‌ی هیئت امنای مسجد و یا مصلی به دو صورت موازی و یا یکی در میان (که اصطلاحا شطرنجی گفته می‌شود) اجرا شود، که این مورد معمولا در محل قابل تغییر می‌باشد.
[ بازدید : 603 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]
